საოჯახო მედიცინის პროფესიონალთა კავშირი რეცენზია კლინიკური პრაქტიკის რეკომენდაციებისა და პროტოკოლების თაობაზე გულის უკმარისობის მართვა

Transcript

1 საოჯახო მედიცინის პროფესიონალთა კავშირი რეცენზია კლინიკური პრაქტიკის რეკომენდაციებისა და პროტოკოლების თაობაზე გულის უკმარისობის მართვა ნაციონალური გაიდლაინი მოკლე ვერსია და ქრონიკული გულის უკმარისობის მართვის პროტოკოლები 1

2 დავალების განმარტება; საოჯახო მედიცინის პროფესიონალთა კავშირმა ოქსფორდის პოლიტიკის მართვის ჯგუფთან ხელშეკრულების ფარგლებში განიხილა და მოამზადა რეცენზია გულის უკმარისობის კლინიკური პრაქტიკის ნაციონალური სახელმძღვანელოსა (მოკლე ვერსია) და თანდართული პროტოკოლების თაობაზე კლინიკური პრაქტიკის სახელმძღვანელო და პროტოკოლები შეაფასა საოჯახო მედიცინის ექსპერტთა ჯგუფმა, რომელიც აერთიანებს თბილისსა და მცხეთაში მოქმედი ექვსი საოჯახო მედიცინის სასწავლო ცენტრის წარმომადგენლებს მ.შ. პრაქტიკოსი ოჯახის ექიმები და დაწესებულების ხელმძღვანელები (საოჯახო მედიცინის ეროვნული სასწავლო ცენტრი; თბილისის საოჯახო მედიცინის სასწავლო ცენტრი; საოჯახო მედიცინის ცენტრი/28 მოზრდილთა პოლიკლინიკა; სააქციო საზოგადოება ვერე XXI ; ქ. თბილისის 1 სამკურნალო- პროფილაქტიკური ცენტრი; მცხეთა-მთიანეთის რეგიონული სასწავლო ცენტრი) I. ზოგადი კომენტარები უპირველეს ყოვლისა უნდა აღინიშნოს, რომ ქრონიკული გულის უკმარისობის კლინიკური პრაქტიკის ნაციონალური სახელმძღვანელოსა და პროტოკოლების შემუშავება და დანერგვა, ამ პრობლემის ეპიდემიოლოგიური მნიშვნელობისა და მისი მართვადი ბუნების გათვალისწინებით უდავოდ საშური საქმეა. რეზენცირებული სახელმძღვანლო შემუშავებულია მსოფლიოში აღიარებული გაიდლაინების საფუძველზე და, რაც განსაკუთრებით მისასალმებელია, ადაპტირებულია ქვეყნის სპეციფიკურ საჭიროებებსა და შესაძლებლობებთან. აღსანიშნავია ის გარემოებაც, რომ გაიდლაინის ავტორთა ჯგუფი საკმაოდ წარმომადგენლობითია და აერთიანებს დარგის წამყვანი ექსპერტების უმრავლესობას. გაიდლაინის საბოლოო ვარიანტის ჩამოყალიბებამდე პროცესში ოჯახის ექიმების მონაწილეობა არსებითია პჯდ ექიმების როლის სწორად განსაზღვრისა და ჯანდაცვის სისტემის პირველ მეორე დონეებს შორის შესაფერისი ურთიერთკავშირის ფორმირების თვალსაზრისით. გაიდლაინის სტრუქტურა რეცენზირებული სახელმძღვანელოს სტრუქტურა შესაბამისობაშია კლინიკური პრაქტიკის ნაციონალური რეკომენდაციებისა (გაიდლაინები) და დაავადებათა მართვის სახელმწიფო სტანდარტების შემუშავების, შეფასებისა და დანერგვის ეროვნული საბჭოს მიერ დადგენილ მოთხოვნებთან (საბჭოს დებულება მუხლი 4, პუნქტი 14) და მოიცავს ფორმით განსაზღვრულ აუცილებელ თავებს. თვალსაჩინოდაა წარმოდგენილი (ცხრილები, სქემები) ინფორმაცია კლასიფიკაციის, მართვისა და მკურნალობის გზების თაობაზე, რაც გააიოლებს მის აღქმას პრაქტიკოსი ექიმების მიერ. 2

3 გაიდლაინის შინაარსი გაიდლაინი მოიცავს ქრონიკული გულის უკმარისობის მართვის უმთავრეს ასპექტებს. შინაარსი ჩამოყალიბებულია ნათლად. თავმოყრილია მსოფლიოში ჩატარებული სარწმუნო კვლევების შედეგები, რომელთა გაცნობა გაზრდის პრაქტიკოსი ექიმების მოტივაციას შეასრულოს მითითებული რეკომენდაციები. მითითებულია მტკიცებულებების ხარისხი. შესაბამისობა პჯდ ექიმების პროფესიულ კომპეტენციასა და ქსელში არსებულ რესურსთან გაიდლაინსა და პროტოკოლებში წარმოდგენილი რეკომენდაციების შესაბამისობის უზრუნველსაყოფად პჯდ ექიმების პროფესიულ კომპეტენციასა და ქსელში არსებულ რესურსთან საოჯახო მედიცინის პროფესიონალთა კავშირი მიზანშეწონილად მიიჩნევს გარკვეული ცვლილებების შეტანას და პროტოკოლების ჩამოყალიბებას, როგორც ეს დანართშია წარმოდგენილი (იხ. დანართი 1). II. სპეციფიკური კომენტარები ქვემოთ წარმოდგენილია რამოდენიმე სპეციფიკური შენიშვნა, რომელთა გათვალისწინება მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, კერძოდ ქვეთავი CHD არსებობის შეფასება არ აკონკრეტებს იმ ღონისძიებებს, რაც ამ მიზნით უნდა შესრულდეს, ამდენად, თუკი გაიდლაინის ავტორები ამ საკითხის აქცენტირებას მნიშვნელოვნად მიიჩნევენ საჭიროა თავის შევსება. ქვეთავი დიფერენციული დიაგნოზი საჭიროებს განმარტებას. ჩამოთვლილია 13 მდგომარეობა, რომელიც სავარაუდოდ ართულებს გულის უკმარისობის დიფერენციულ დიაგნოსტიკას. მიზანშეწონილია დაზუსტდეს რა მიზნით გვთავაზობენ გაიდლაინის ავტორები ამ ჩამონათვალს. რედაქციული ხასიათის შენიშვნები: - მენეჯმენტი -ს ნაცვლად მართვა - თერაპიის ნაცვლად მკურნალობა - ედემა ნაცვლად შეშუპება - დიურეტიკი ნაცვლად დიურეზული საშუალება ან შარდმდენი - გაუგებარია რას ნიშნავს არასაკმარისი ჩვენება (გვ. 23) 3

4 დასკვნა: რეცენზირებული სახელმძღვანელო, მისი შინაარსისა და პირველადი ჯანდაცვის ექიმების პრაქტიკულ საქმიანობაში გამოყენების მნიშვნელობის გათვალისწინებით, დადებითად უნდა შეფასდეს; საოჯახო მედიცინის პროფესიონალთა კავშირი მიიჩნევს, რომ რეცენზირებული სახელმძღვანელოს გადახედვის ვადა არ უნდა აღემატებოდეს დამტკიცებიდან ერთ წელს. საოჯახო მედიცინის მოდელის სწრაფი განვითარების პირობებში მნიშვნელოვანია ადრეულ ეტაპზევე შეფასდეს გაიდლაინის დანერგვის პირველი შედეგები და ახალ ვერსიაში გატარდეს ცვლილებები, რაც დაემყარება უახლეს მტკიცებულებებს და ამასთან შესაბამისობაში იქნება პირველადი სამედიცინო მომსახურების მოდელის შესაძლებლობებთან და საჭიროებებთან. 4

5 qronikuli gulis ukmarisobis diagnostika da martva protokoli pirveladi jandacvis eqimebistvis დანართი 1 5

6 protokoli pirveladi jandacvis eqimebistvis 1. ganmarteba gulis ukmarisoba kompleqsuri klinikuri sindromia, romelic vitardeba iseti funqciuri darrvevis Sedegad, rac iwvevs gulis kumsvadobis an avsebis unaris daqveitebas. 2. simptomebi da nisnebi gulis ukmarisobis kardinaluri nisnebia dispnoe da advilad darla, datvirtvis unarianobis SezRudva da sitxis Sekaveba, rac iwvevs Segubebas mcire wresi da periferiul SeSupebas, yovelive amcirebs pacientis funqciur SesaZleblobas da auaresebs sicocxlis xarisxs. 3. kriteriumebi evropis kardiologta asociacia gulis ukmarisobas Semdeg kriteriumebze dayrdnobit ganmartavs: (gulis ukmarisobia dadgenistvis I da II kriteriumis dakmayofileba aucilebelia) I. gulis ukmarisobis simptomebi (datvirtvis an mosvenebis dros) II. da gulis kuntis disfunqciis (sistoluri an diastoluri) obieqturi dadastureba (umjobesia eqokardiografiit) mosvenebasi da datvirtvis fonze rodesac diagnozi saewvoa. da III. adekvaturi pasuxi gulis ukmarisobis winaarmdeg mimartul mkurnalobaze gulis ukmarisobis klasificirebistvis rekomendebulia gulis ukmarisobis niu _ iorkis gulis asociaciis (NYHA) klasifikacia funqciuri klasi I klasi ganmarteba pacients aqvs gulis patologia, romelic ar iwvevs fizikuri aqtivobis SezRudvas. Cveuli fizikuri datvirtvisas ar vitardeba advilad darla, gulis frialis SegrZneba, dispnoe da anginuri tkivili. II klasi pacients aqvs gulis patologia, romelic iwvevs fizikuri aqtivobis mcired SezRudvas. Cveuli fizikuri datvirtvisas vitardeba advilad darla, gulis frialis SegrZneba, dispnoe da anginuri tkivili. III klasi IV klasi pacients aqvs gulis patologia, romelic mnisvnelovnad zrudavs fizikur aqtivobas. mcire fizikuri datvirtvisasac vitardeba advilad darla, gulis frialis SegrZneba, dispnoe da anginuri tkivili. pacients aqvs gulis patologia, simptomuria minimalur datvirtvasa da mosvenebul mdgomareobasic. 6

7 4. pacientis Sefaseba, diagnostikur-laboratoriuli testebi da Cveneba specialisttan konsultaciistvis pacientebis sawyisi Sefaseba 1. pacientebis identifikacia rogorc wesi, pacientebi, romeltac aqvt marcxena parkuwis disfunqcia an gulis ukmarisoba, eqims mimartaven Semdegi CivilebiT: 1. datvirtvis unarianobis Semcireba, rac gamoixateba datvirtvisas qosinit da advilad darlis gacenit. 2. hipervolemiis sindromi - periferiuli SeSupeba, momatebuli wneva saurle venebsi da hepatomegalia did wresi Segubebis damaxasitebeli nisnebia. Tumca kargi mkurnalobis fonze xsiria gulis ukmarisobis SemTxvevebi hepatomegaliisa da kidurebze SeSupebebis garese, xolo saurle venebis gadawimva (momatebuli wnevis gamo) xsirad ar arenisnebat umzimesi gulis ukmarisobis drosac ki. 3. simptomebit an usimptomod sxva kardiologiuri an arakardiologiuri patologiis gamo struqturuli an funqciuri darrvevis armocena anamnezis srulad Sekreba da fizikaluri gamokvleva warmoadgens pirvel nabijs qronikuli gulis ukmarisobis ganvitarebis mizezis dasadgenad. yvelaze martivi diagnostikuri sasualeba aris organzomilebiani eqokardiografia, miokardiumis, sarqvlebis da perikardiumis Sefasebis miznit. unda gaeces pasuxi sam ZiriTad SekiTxvas: 1. marcxena parkuwis gandevnis fraqcia SenarCunebulia Tu daqveitebuli; 2. marcxena parkuwis struqtura normaluria Tu ara; 3. aris Tu ara sarqvlovani, perikardiumis an marjvena parkuwis patologia. amdenad, qronikuli gulis ukmarisobis mizezis dasadgenad rekomendebulia pacientis mimartva specializebul klinikasi eqokardiografiuli gamokvlevisa da kardiologis konsultaciistvis. 7

8 4.3. gulis ukmarisobis mizezis dadgena gulis ukmarisobis mizezebis dadgena mnisvnelovania, vinaidan zogiert SemTxvevaSi igi gankurnebadi an Seqcevadia. gulis ukmarisobis mizezebis Sefaseba anamnezis mixedvit anamnezit unda dazustdes ojaxuri istoria 1. hipertenzia 2. Saqriani diabeti 3. dislipidemia 4. sarqvlovani patologia 5. koronaruli da periferiuli sisxlzarrvovani patologia 6. miopatia 7. revmatizmi 8. mediastinumis cdoma 9. ZilTan dakavsirebuli suntqviti darrvevebi 10. kardiotoqsikuri agentebis gamoyeneba 11. alkoholis gamoyeneba 12. sigaretis moweva 13. kolagenozebi 14. sqesobrivi gzit gadamdebi daavadebebi 15. fariseburi jirkvlis disfunqcia 16. feoqromocitoma 17. simsuqne laboratoriuli testebi 1. aterosklerozuli daavadebis mimart winaswarganwyoba 2. uecari sikvdili 3. miopatia 4. gamtareblobis darrvevebi 5. taqiaritmiebi 6. kardiomiopatia (auxsneli gu) 7. ConCxis kuntebis miopatia gulis qronikuli ukmarisobis mizezis dasadgenad rekomendebul gamokvlevebs, rac pjd doneze sruldeba miekutvneba: sisxlis saerto analizi; Sardis analizi; sisxlsi glukoza da qolesterini; qvemot CamoTvlili sxva gamokvlevebi inisneba specialistis gadawyvetilebis safuzvelze: SratSi eleqtrolitebi (natriumis, kaliumis, kalciumis da magniumis CaTvliT), glikolizebuli hemoglobini lipiduri speqtri Tirkmlis da RviZlis funqciur testebi gulmkerdis rentgenografia ekg farisebri jirkvalis funqciebi (Tireotropuli hormonis gansazrvra) mas Semdeg, rac dadgindeba gulis qronikuli ukmarisobis ganmapirobebeli struqturuli patologia, unda moxdes pacientis klinikuri Sefaseba, rogorc sawyis ise Semdgom vizitebze. pacientis klinikuri Sefaseba gulisxmobs: simptomebis Seswavlas; 8

9 daavadebis ganvitarebis mokle da grzelvadiani letalobis riskis Sefasebas. pacientis klinikuri statusis Sefaseba principulia mkurnalobis swori SerCevisaTvis. sawyisi da Semdgomi vizitebis dros unda dazustdes: simptomebis saxe, simzime da xangrzlivoba, ramac SesaZloa gaauaresos pacientis funqciuri klasi; ganisazrvros volemiis statusi, ris mixedvitac moxdeba Sardmdenis sawiroebis gansazrvra natriumis done, vinaidan misi siwarbe an nakleboba amcirebs mkurnalobis efeqturoba specialistta konsultaciebi specialistis konsultacis aucilebelia, Tu: anamnezuri da pirveladi jandacvis doneze arsebuli sadiagnostiko SesaZleblobebis safuzvelze ver xerxdeba gulis ukmarisobis mizezis dadgena; sistoluri wneva naklebia 100mm vw sv. Sratis kreatinini > 150 μmol/l Sratis natriumi < 130 mmol/l mzime qronikuli da mwvave gulis ukmarisobis SemTxvevaSi Tu ki gulis ukmarisobis mizezs sarqvlovani patologia warmoadgens 5. mkurnaloba 5.1. mkurnalobis mizania: im daavadebebis prevencia da konstroli, rac gulis kuntis disfunqciasa da gulis ukmarisobas iwvevs gulis kuntis disfunqciis SemTxvevaSi daavadebis progresirebis prevencia avadobis Semcireba rac gulisxmobsm cxovrebis xarisxis gaumjobesebas da ganmeorebiti hospitalizaciebis sixsiris Semcirebas sikvdilianobis Semcireba sicocxlis gaxangrzliveba 5.2. arafarmakologiuri RonisZiebebi: 1. wonis monitoringi: nacvenebia yoveldriuri awonva dilis tualetis Semdgom. 3 dresi wonis 2kg Ti momatebis SemTxvevaSi eqimis konsultacia Sardmdenis dozis modifikaciisatvis. 2. dieta: marilis mirebis SezRudva ert erti mnisvnelovani komponentia mzime gulis ukmarisobis warmatebuli mkurnalobisatvis 9

10 3. mirebulia sitxis SezRudva 1,5-2 litramde dresi mzime da sasualo gulis ukmarisobis dros. 4. dasvebulia mcire raodenobit alkoholis mireba: dresi 200ml Rvino an 1 katxa (400ml) ludi. ratqmaunda gamonaklisia alkoholuri kardiomiopatiis SemTxvevebi rodesac alkoholi kategoriulad akrzalulia: 5. wonis dakleba rekomendirebulia yvela pacientisatvis. sasurveli sxeulis masis indeqsi (smi) am SemTxvevaSi (smi = wona(kg)/simarleze 2 (m) ) 6. sxeulis masis patologiuri kleba, kaxeqsia warmoadgens cudi gamosavlis ertert prediqtors. Tuki smi< 22, nacvenebia sxeulis masis momateba kuntovani masis xarjze, adeqvaturi kvebita da varjisit. 7. moweva aucileblad unda iqnes Sewvetili, ristvisac mizansewonilia sxvadasxva sasualebebisa da nikotinis Semcveli sasualebebis gamoyeneba medikamenturi mkurnaloba gulis ukmarisobis stadiebis mixedvit rekomendebuli medikamenturi mkurnaloba warmodgenilia sqemaze (surati 1) B 10

11 qronikuli gulis ukmarisobis ganvitarebis stadiebi da rekomendebuli Terapia stadiebis mixedvit stadia A stadia B stadia C stadia D HF marali riskit, magram gulis struqturul patologia, gulis struqturuli patologia refraqteruli HF, romelic struqturuli patologiis magram HF-is simptomebis garese HF-is simptomebit sawiroebs apecialur da simptomebis garese intervenciebs pacientebi: pacientebi: pacientebi: pacientebi: 1. hipertenziit 1. gadatanili mi 1. gulis struqturuli romlebsac aqvt simptomatika 2. aterosklerozuli daavadebebit 2. LV remodelireba LV-is hipertrofia patologiit da mosvenebul mdgomareobasi, 3. Saqriani diabetit 3. asimptomaturi sarqvlovani patologiebi 2. dispneit, Semcirebuli miuxedavad optimaluri 4. simsuqnit datvirtvisunarianobit Terapiisa 5. metaboluri sindromit 6. kardiotoqsinebis gamoyenebit Terapia Terapia Terapia Terapia mizani mizani mizani mizani 1. hipertenziis mkurnaloba igive rac stadia A-s 1. igive rac A da B stadiis 1.igive rac A, B da C stadiis 2. sigaretis mowevis Sewyveta dros dros 3. regularuli varjisi 2. marilis SezRudva 2. Sesabamisi movla 4. alkoholis mirebis Sewyveta 5. metaboluri sindromis mkurnaloba medikamentebi: medikamentebi: medikamentebi: gamosavali: ACE inhibitorebi an angiotenzin II 1. ACE inhibitorebi an angiotenzin II 1. diuretikebi 1. gulis transplantcia blokerebi sisxlzarrvovani patologiis blokerebi 2. ACE inhibitorebi 2. qr. inotropuli mkurnaloba da Saqriani diabetis dros. 2. beta blokerebi Sesabamis pacientebsi 3. beta blokerebi 3. mudmivi meqanikuri daxmareba 3. ICD zogiert pacientsi zogiert pacientsi 1. aldosteronis antagonistebi 2. angiotenzin II rec. blokerebi 3. digitalisi 4. hidralazini/nitrati 5. biventrikuluri peisingi 6. implantirebadidefibrilatori 11

12 [6-12] rekomendebuli medikamentebi Sardmdenebi (peroralurad) medikamenti sawyisi driuri doza maqsimaluri driuri doza moqmedebis xangrzlivoba maryujze moqmedi Sardmdenebi bumetanidi furosemidi torasemidi 0,5-1,0 mg 1-2-jer mg 1-2 jer mg 1jer 10 mg 600 mg 200 mg 4-6 st 6-8 st st Tiaziduri Sardmdenebi qlortiazidi qlortalidoni hidroqlortiazidi indapamidi metolazoni kaliumis Semnaxveli Sardmdenebi amiloridi spironolaqtoni triamtereni maryujis blokada metolazoni sekvenciuri hidroqlortiazidi qlortiazidi (iv) mg 1-2 -jer 12,5-25 mg 1-jer 25 mg 1-2 -jer 2,5 mg 1-jer 2,5 mg 1-jer 5 mg 1-jer 12,5-25 mg 1-jer mg 2-jer 1000 mg 100 mg 200 mg 5 mg 20 mg 20 mg 50 mg 200 mg 2,5-10 mg 1-jer + maryujze moqmedi Sardmdenebi mg 1-2-jer + maryujze moqmedi Sardmdenebi mg 1-jer + maryujze moqmedi Sardmdenebi 6-12 st st 6-12 st 36 st st 24 st 2-3 dre 7-9 st

13 [3-13] renin - angiotenzin - aldosteronis sistemis inhibitorebis da beta blokerebis gamoyeneba gulis ukmarisobis dros medikamenti sawyisi driuri doza maqsimaluri doza აგფ inhibitorebi kaptoprili enalprili fozinoprili liziniprili perindoprili quinalaprili ramiprili trandolaprili 6,25 mg 3-jer 2,5 mg 2-jer 5-10 mg 1-jer 2,5-5 mg 1-jer 2 mg 1-jer 5 mg 2-jer 1,25-2,5 mg 1-jer 1 mg 1-jer 50 mg 3-jer mg 2-jer 40 mg 1-jer mg 1-jer 8-16 mg 1-jer 20 mg 2-jer 10 mg 1-jer 4 mg 1-jer angiotenzin II rec. blokerebi kandesartani lozartani valsartani aldosteronis antagonistebi spironolaqtoni eplerenoni beta blokerebi bisoprololi karvediloli metoprolol suqcinati gaxangrzlivebuli moqmedebis 4-8 mg 1-jer mg 1-jer mg 2-jer 12,5-25 mg 1-jer 25 mg 1-jer 1,25 mg 1-jer 3,125 mg 2-jer 12,5-25 mg 1-jer 32 mg 1-jer mg 1-jer 160 mg 2-jer 25 mg 1-2-jer 50 mg 1-jer 10 mg 1-jer 25 mg 2-jer 50mg 2-jer pacienttatvis>85 kg 200 mg 1-jer rekomendaciebi aldosteronis antagonistebit mkurnalobis fonze hiperkalemiis riskis Sesamcireblad 1. Tirkmlis daqveitebuli funqcia warmoadgens hiperkalemiis ganvitarebis maral risks aldosteronis antagonistebit mkurnalobisas. riski progresulad matulobs rodesac Sratis kreatinini > 1,6 mg/dl. (Tumca, Tu kreatinini > 2,5 mg/dl-ze SesaZlebelia aldosteronis antagonistebis xmareba didi sifrtxilit da kreatininis xsiri SemowmebiT) moxucebsi da im pacientebsi, romeltac aqvt mcire kuntovani masa Sratis kreatinini ver asaxavs glomerulur filtracias, glomeruluri filtracia da kreatininis klirensi rekomendebulia iyos 30 ml-ze meti. 2. aldosteronis antagonisti ar unda dainisnos, Tu sawyisi kaliumis Semcveloba SratSi aremateba 5 mmol/l; 3. spironolaqtonis sawyisi dozaa 12,5 mg, romelic izrdeba 25 mg-mde, xolo eplerenonisa - 25 mg, romelic izrdeba 50 mg-mde.

14 [14] 4. hiperkalemiis ganvitarebis risks zrdis ACE inhibitorebis marali dozebis gamoyeneba (kaptoprili 75 mg/dr,g enalaprili da lizinoprili 10 mg/dr ). 5. arasteroiduli antebis sawinaarmdego preparatebi da ciklooqsigenaza-2 inhibitorebi Tavidan unda iqnes aridebuli; 6. kaliumis danamatebi unda Semcirdes an Sewydes. 7. Sratis kaliumis da Tirkmlis funqciis gansazrvra rekomendebulia Terapiis dawyebidan 3 dresi da Semdeg 1 kvirasi, Semdgom ki minimum TveSi ertxel 3 Tvis ganmavlobasi. 8. diarea an dehidrataciis sxva mizezi dauyovnebliv unda iyos armofxvrili. 6.mimdinare Sefaseba nebismier pacients gulis ukmarisobit yovel vizitze utardeba Semdegi saxis Sefaseba: fasdeba pacientis datvirtvisunarianoba Cveulebriv sayofacxovrebo pirobebsi fasdeba sitxis moculoba da sxeulis wona dgindeba irebs Tu ara ara pacienti alkohols, sigarets, alternatiul Terapias, qimioterapias, icavs Tu ara dietas da zrudavs Tu ara marils klinikuri mdgomareobis an mkurnalobis rejimis Secvlis SemTxvevaSi sawiroa ganmeorebiti kardioeqoskopiisa da marcxena parkuwis zomisa da remodelirebis Sefasebis miznit pacienti gaigzavnos sakonsultaciod specializebul klinikasi. 7.gaidlaini, romelsac eyrdnoba arnisnuli protokoli gulis qronikuli ukmarisobis diagnostika da martva, mokle versia, momzadebulia saqartvelos kardiologta kolejis da saqartvelos kardiologta sazogadoebis gaertienebuli komitetis eqspertta samusao jgufis mier weli 8. adamianuri da materialur-teqnikuri resursi adamianuri ojaxis eqimi an ubnis Terapevti, praqtikis (ubnis) eqtani materialuri: saswori, simarlis mzomi, sfigmomanometri, test-cxirebi Sardis analizisatvis (sul mcire, proteini), glukometri, eleqtrokardiografi. sisxlis bioqimiuri gamokvlevebisatvis pacienti an Sesaswavlo masala gaigzavneba Sesaferisi SesaZleblobis laboratoriasi. laboratoriuli arwurviloba.

15 [15] drois resursebi: ojaxis eqimtan/ubnis TerapevtTan vizitis xangrzlivoba: ojaxis eqimtan axaldiagnostirebuli an praqtikasi axalregistrirebuli gulis ukmarisobit daavadebuli pacientis vizits daetmoba_20 wuti; ojaxis eqimtan pacientis ganmeorebit vizits daetmoba_15 wuti. praqtikis eqtantan vizitis xangrzlivoba: praqtikis/ubnis eqtantan pacientis vizits daetmoba_20 wuti; axaldiagnostirebuli an praqtikasi axalregistrirebuli esenciuri hipertenziit daavadebuli pacientis samkurnalo-profilaqtikuri ganatlebis miznit mowyobil vizits daetmoba_30 wuti.